Γράφει ο Αντώνιος Μαλάτος – Ωτορινολαρυγγολόγος
Στατιστικά στοιχεία: Περίπου το 45% των ανδρών και το 25% των γυναικών ροχαλίζουν σε καθημερινή βάση. Το 60% των ανδρών ηλικίας άνω των 60 ετών ροχαλίζει. Σπανίως οι γυναίκες ροχαλίζουν πριν την εμμηνόπαυση.
Ορισμός: Eίναι ο ήχος που παράγεται από τη δόνηση των ανατομικών δομών του φάρυγγα (μαλθακή υπερώα, σταφυλή, πλάγιο τοίχωμα του φάρυγγα) κατά τη διέλευση του αέρα από μια μερικώς αποφραγμένη αναπνευστική οδό.
Τι προκαλεί το ροχαλητό
1) Μερική απόφραξη της ανώτερης αναπνευστικής οδού μέσω της μύτης: Οξείες καταστάσεις: κοινό κρυολόγημα (προκαλεί οίδημα του ρινικού βλεννογόνου και των ρινικών κογχών, αλλεργικές καταστάσεις, κ.λπ.)
Χρόνιες καταστάσεις: α) Ανατομικές ανωμαλίες: Σκολίωση του ρινικού διαφράγματος, υπερτροφία των κάτω ρινικών κογχών. β)Παθολογικές καταστάσεις: Παρουσία ρινικών πολυπόδων, ρινικές συνέχειες(συμφύσεις),όγκοι. Ενδοκρινικές διαταραχές :Σακχαρώδης διαβήτης, κύηση, υποθυρεοειδισμός, έμμηνος ρύση κ.λπ. γ) Συστηματικά νοσήματα:Koκκιωματώδεις νόσοι:Eρυθηματώδης λύκος, σύφιλη κλπ.
2) Μερική απόφραξη της ανώτερης αναπνευστικής οδού μέσω του στοματοφάρυγγα-λάρυγγα: Μακριά μαλθακή υπερώα, σταφυλή, υπερτροφικές παρίσθμιες αμυγδαλές και γλωσσική αμυγδαλή, όγκοι του φάρυγγα και του λάρυγγα, οίδημα, οπισθογναθισμός, μκρογναθία κ.λπ.
Ποιοι παράγοντες προδιαθέτουν για ροχαλητό, ποιοι παράγοντες το προκαλούν ή το επιδεινώνουν
- Ασθενείς υπέρβαροι: Όταν αυξάνουμε το βάρος μας, αυξάνουμε σε όγκο όχι μόνο στην κοιλιά ή στις περιφέρειες κυρίως οι γυναίκες, αλλά αυξάνουν σε όγκο και οι μαλθακοί ιστοί του στοματοφάρυγγα, που σημαίνει μερική απόφραξη της αεροφόρου οδού.
- Χρήση ουσιών όπως: Αλκοόλ, ηρεμιστικών φαρμάκων γιατί προκαλούν μυϊκή χάλαση δηλαδή μείωση του μυϊκού τόνου (οι ιστοί γίνονται πιο πλαδαροί) και προκαλούν μερική απόφραξη.
- Κάπνισμα-γενετικά αίτια-κληρονομικότητα-ηλικία.
Τι σημαίνει υπνική άπνοια
Eίναι η πλήρης διακοπή της ροής του αέρα δια μέσου της αεροφόρου οδού του φάρυγγος και της ρινικής κοιλότητας για τουλάχιστον 10sec.
(Συνήθως περιγράφει η σύζυγος: Γιατρέ σταματάει η αναπνοή του και ξυπνάει).
Τι είναι το υπνοαπνοϊκό σύνδρομο; Είναι ίδιο με τις άπνοιες;
Μιλάμε για υπνοαπνοϊκό σύνδρομο όταν συμβαίνουν τουλάχιστον 30 επεισόδια απνοιών κατά τη διάρκεια ύπνου 7 ωρών.
Έτσι μιλάμε για ήπια υπνική άπνοια όταν τα επεισόδια είναι από 5 έως 20, μετρίου βαθμού υπνική άπνοια όταν τα επεισόδια είναι μεταξύ 20 και 40 και σοβαρού βαθμού υπνική άπνοια όταν τα επεισόδια είναι πάνω από 40.
Ποιά είναι τα χαρακτηριστικά του νοσηρού ροχαλητού (με ή χωρίς άπνοιες);
Βασικά είναι η υποβάθμιση της ποιότητας ζωής του ασθενούς: Γιατί: Παρουσιάζει υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας- μειωμένη συγκέντρωση –έκπτωση των διανοητικών λειτουργιών- μειωμένη κοινωνικότητα λόγω εύκολης κόπωσης-αρνητική επίπτωση στη σεξουαλική δραστηριότητα-αύξηση του κινδύνου για την πρόκληση τροχαίων ατυχημάτων (περίπου το 1/3 των τροχαίων ατυχημάτων σχετίζονται με διαταραχές του ύπνου)-αύξηση της καρδιοαγγειακής νοσηρότητας-αύξηση της θνησιμότητας.
Υπάρχουν άλλα νοσηρά φαινόμενα που σχετίζονται με το υπνοαπνοϊκό σύνδρομο;
Αρτηριακή υπέρταση, αρρυθμίες, έμφραγμα του μυοκαρδίου έως και περιπτώσεις αιφνίδιου θανάτου κατά τον ύπνο.
Πότε πρέπει να επισκεφθεί κάποιος που ροχαλίζει το γιατρό;
Όταν το ροχαλητό είναι χρόνιο και καθημερινό. Όταν υπάρχουν άπνοιες. Δυστυχώς οι πάσχοντες συνήθως υποτιμούν το πρόβλημά τους και επισκέπτονται το γιατρό κατόπιν πίεσης από τη σύντροφο κυρίως για λόγους καθαρά ενόχλησης από το θόρυβο που προκαλούν και που δεν τις αφήνει να κοιμηθούν. Όμως ο λόγος επίσκεψης είναι πολύ σοβαρότερος και κυρίως για τον ασθενή.
Συχνά ο ασθενής θεωρεί ότι η εύκολη κόπωση η υπνηλία είναι αποτέλεσμα της ηλικίας, μια και η πάθηση είναι συχνότερη κυρίως στη μέση ηλικία. Αυτό αποτελεί παγίδα και καθησυχασμό του ασθενούς που υποτιμά το πρόβλημά του.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Με τη λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού(παθολογικών καταστάσεων-προηγηθεισών επεμβάσεων-μεταβολικών νοσημάτων (σ.δ)-υποθυρεοειδισμού κ.λπ) και την κλινική εξέταση φυσικά που επιβάλει τον ενδοσκοπικό έλεγχο της ρινός, του φάρυγγος και του λάρυγγος για τον έλεγχο ανατομικών ανωμαλιών-παθολογικών καταστάσεων.
Στις περιπτώσεις που αναφέρεται υπνοαπνοϊκό σύνδρομο, δηλαδή διακοπή της αναπνοής κατά το ύπνο, πρέπει οπωσδήποτε ο ασθενής να υποβάλλεται σε πολυσωματοκαταγραφική μελέτη ύπνου όπως λέγεται και με την οποία ελέγχονται η καρδιολογική, εγκεφαλική, νευροφυσιολογική του λειτουργία μέσω της οξυγόνωσης των ιστών(έλεγχος κορεσμού του οξυγόνου),συνεχές ηλεκτροκαρδιογράφημα, ηλεκτρομυογράφημα, ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, καταγραφή του ήχου του ροχαλητού και των απνοιών) κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Υπάρχουν τρόποι μη επεμβατικοί για να μειωθεί η ένταση του ροχαλητού;
- Μείωση του βάρους.
- Σωματική άσκηση.
- Διακοπή του καπνίσματος-αλκοολούχων ποτών-ενδεχομένως η χρήση των ηρεμιστικών (προκαλούν μείωση του μυϊκού τόνου).
- Αποφυγή του ύπνου ανάσκελα.
- Νυκτερινή κατάκλιση τουλάχιστον 3 ώρες μετά το δείπνο.
- Ανύψωση του άνω μέρους του κρεβατιού (κεφαλάρι) κατά 12-15 εκ.
- Εξασφάλιση επαρκούς υγρασίας του υπνοδωματίου.
- Η τήρηση των οδηγιών αυτών επιφέρει μείωση του ροχαλητού έως και πλήρη ίαση κάποιες φορές.
Πως μπορεί ο γιατρός να επέμβει;
Στις περιπτώσεις που δεν υπάρχουν άπνοιες αλλά μόνο ροχαλητό, ή μικρού έως μετρίου βαθμού υπνοαπνοϊκό σύνδρομο με ροχαλητό. Μπορούμε να προβούμε σε χειρουργική θεραπεία η οποία αναλόγως του ανατομικού προβλήματος μπορεί να συνίσταται σε:
α)Επεμβάσεις στο φάρυγγα: Στάφυλο-υπερώιο πλαστική, ή φάρυγγο-στάφυλο-υπερώιο πλαστική με χρήση Laser ή R.D.F (ραδιοσυχνοτήτων).
β) Επεμβάσεις στη μύτη: Πλαστική του ρινικού διαφράγματος-κογχοπλαστική.
Ποιές είναι οι κύριες θεραπευτικές γραμμές που εφαρμόζονται σήμερα; Τι νεότερο υπάρχει στην αντιμετώπιση του ροχαλητού;
Στις περιπτώσεις απλού ροχαλητού και μικρού έως μετρίου βαθμού υπνοαπνοϊκό σύνδρομο ο ασθενής μπορεί να υποβληθεί στην κατάλληλη για την περίπτωσή του από τις προαναφερθείσες επεμβάσεις σε συνδυασμό πάντα και με την εφαρμογή των μη επεμβατικών οδηγιών που αναφέρθηκαν.
Κανείς ενημερωμένος και σοβαρός γιατρός δεν μπορεί να υποσχεθεί στον ασθενή πλήρη διακοπή του ροχαλητού με μόνη τη χειρουργική ή τη συντηρητική θεραπεία. Στις περισσότερες περιπτώσεις χρειάζονται και τα δύο.
Στις περιπτώσεις όμως που η μελέτη ύπνου δείχνει σοβαρού βαθμού υπνοαπνοϊκό σύνδρομο, τότε πρέπει πρώτα ο ασθενής να ξεκινήσει με θεραπεία χορήγησης μάσκας οξυγόνου κατά τον ύπνο η λεγόμενη (c-pap) δηλαδή συνεχής χορήγηση του αναπνεόμενου αέρα του δωματίου σε αυξημένη πίεση.
Μετά τη θεραπευτική αγωγή ο ασθενής υποβάλλεται εκ νέου σε μελέτη ύπνου και εκτιμάται το θεραπευτικό αποτέλεσμα. Η παρακολούθηση του ασθενούς κατά τη θεραπεία με c-pap γίνεται από τον πνευμονολόγο.
Αυτό σημαίνει ότι για την αντιμετώπιση του ασθενούς στις περιπτώσεις του υπνοαπνοϊκού συνδρόμου χρειάζεται η συνεργασία και των 2 ειδικοτήτων.
Μην λοιπόν υποτιμάτε το πρόβλημά σας και κυρίως μην το θεωρείτε άλυτο. Επισκεφθείτε άμεσα το γιατρό σας. Η βοήθεια που θα σας δώσει είναι σημαντική!
