← Πίσω στο blog

Πως θα καταλάβω αν πάσχω από διαταραχή πανικού;

Δείτε όλα τα άρθρα του NowDoctor.gr

Γράφει ο Ορέστης Γιωτάκος – Ψυχίατρος

Η διαταραχή πανικού χαρακτηρίζεται από την παρουσία επαναλαμβανόμενων και αιφνίδιων κρίσεων πανικού ή μίας απλής κρίσης πανικού που ακολουθείται από τουλάχιστον 1 μήνα επίμονης αγωνίας για επικείμενη κρίση, ανησυχία για τις επιπλοκές ή συνέπειες της κρίσης πανικού ή σημαντική αλλαγή στη συμπεριφορά που σχετίζεται με τις κρίσεις. Απαιτούνται τουλάχιστον 2 αιφνίδιες κρίσεις που δεν συνδέονται με κάποιον παράγοντα, ώστε να διαγνωστεί διαταραχή πανικού, αν και είναι δυνατόν να συμβούν κρίσεις που σχετίζονται με κάποιον εξωτερικό παράγοντα.

Πώς εμφανίζεται η κρίση πανικού ?

Η βαρύτητα και συχνότητα των κρίσεων πανικού ποικίλουν ευρέως. Για παράδειγμα, ένας ασθενής μπορεί να βιώνει μία κρίση πανικού την εβδομάδα για πολλούς μήνες, ενώ άλλος μπορεί να περιγράφει μία σειρά από κρίσεις μέσα σε μία βδομάδα, με μεσοδιαστήματα εβδομάδων ή μηνών επί αρκετά χρόνια. Η περίπτωση των απαραίτητων (σύμφωνα με τα κριτήρια του DSM) 4 πλήρων κρίσεων πανικού για να τεθεί η διάγνωση, είναι επίσης συχνή στα άτομα αυτά. Οι ασθενείς επίσης βιώνουν μεγάλη αγωνία για τις επιπλοκές ή τις συνέπειες των κρίσεων πανικού. Κάποιοι έχουν το φόβο ότι έχουν μία απειλητική για τη ζωή τους νόσο, όπως έμφραγμα ή επιληψία. Οι ασθενείς προσέρχονται συχνά στα επείγοντα ή σε κάποιο παθολογικό ιατρείο για εξετάσεις, οι οποίες δεν δείχνουν κάποιο οξύ ιατρικό πρόβλημα. Άλλοι μπορεί να αισθανθούν ότι οι κρίσεις πανικού είναι σημάδι που δείχνει ότι πρόκειται να τρελαθούν. Πολλοί ασθενείς με διαταραχή πανικού μπορεί επίσης να αναπτύξουν αποφευκτική συμπεριφορά και αγοραφοβία, δηλαδή άγχος στο να βρίσκονται σε μέρη και καταστάσεις από τις οποίες η φυγή θα ήταν δύσκολη ή ταπεινωτική ή όπου η βοήθεια θα ήταν αδύνατη.

Ενας κεντρικός παράγοντας στην παθοφυσιολογία του πανικού είναι ο υπεραερισμός. Ασθενείς με διαταραχή πανικού έχει φανεί ότι είναι χρόνιοι υπεραεριζόμενοι ασθενείς οι οποίοι επιπλέον μπορεί να κάνουν οξύ και τυχαίο υπεραερισμό και κάποιες φορές κρίσεις πανικού. Ο υπεραερισμός αυτός δημιουργεί υποκαπνία και αλκάλωση, γεγονός που οδηγεί σε μειωμένη εγκεφαλική ροή και συνεπώς σε ζάλη, σύγχυση και αποπραγματοποίηση. Τα συμπτώματα αυτά του υπεραερισμού θεραπεύονται επιτυχώς με αντιπανική αγωγή ή με κατάλληλες συμπεριφορικές τεχνικές αναπνοής.

Πόσο συχνή είναι η διαταραχή πανικού ?

Η επικράτηση για όλη τη ζωή της διαταραχής πανικού με ή χωρίς αγοραφοβία είναι 1,5%-3,5%, ενώ η επικράτηση 1 έτους από 1% έως 2 %. Οι μισοί περίπου από τους ασθενείς με διαταραχή πανικού έχουν αγοραφοβία. Η ηλικία έναρξης κυμαίνεται μεταξύ 17 έως 25 έτη, παρουσιάζοντας διφασική κατανομή. Η πορεία της διαταραχής πανικού ποικίλει από επεισοδιακή έως χρόνια. Η πορεία και η σχέση της αγοραφοβίας με τη διαταραχή πανικού ποικίλει επίσης από επεισοδιακή έως χρόνια. Οι γυναίκες προσβάλλονται συχνότερα από τους άνδρες σε συχνότητα 2:1 έως 3:1. Οι γυναίκες επίσης τείνουν να έχουν μεγαλύτερη συχνότητα διαταραχής πανικού μεταξύ της ηλικίας 25 έως 44 και οι κρίσεις τους τείνουν να συνεχίζονται επί μακρόν περνώντας η ηλικία. Με τη θεραπεία, σε επανέλεγχο μετά από 10 χρόνια, περίπου 30% των ασθενών ήταν πλήρως θεραπευμένοι, 40-50% ήταν κάπως βελτιωμένοι αλλά παρέμεναν με συμπτώματα, και το υπόλοιπο 20-30% δεν έδειξαν αλλαγή ή είχαν χειροτερεύσει. Οι ασθενείς με διαταραχή πανικού και αγοραφοβία τείνουν να έχουν χαμηλότερα ποσοστά ύφεσης (20% σε επανέλεγχο μετά από 18 μήνες) και υψηλότερα ποσοστά υποτροπών, συγκρινόμενοι με τους ασθενείς χωρίς αγοραφοβία. Η πρόγνωση είναι επίσης χειρότερη σε ασθενείς με συνοδό κατάθλιψη ή διαταραχή προσωπικότητας.

Συνυπάρχουν και σωματικά προβλήματα με τη διαταραχή πανικού ?

Στην κλινική εξέταση, οι ασθενείς με διαταραχή πανικού έχουν συχνά παροδική ταχυκαρδία και αυξημένη συστολική πίεση στη διάρκεια κάποιων κρίσεων πανικού. Κάποιες μελέτες έδειξαν συσχέτιση μεταξύ διαταραχής πανικού και θυροειδικής νόσου, πρόπτωσης μιτροειδούς βαλβίδας, προβλημάτων λαβυρίνθου και άσθματος. Οι ασθενείς με διαταραχή πανικού έχουν επίσης αυξημένη συχνότητα θανάτου από καρδιαγγειακές νόσους και αυξημένο κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο.

Συνυπάρχουν και ψυχολογικά προβλήματα με τη διαταραχή πανικού ?

Βρέθηκε επίσης σημαντική συνοσηρότητα με ψυχιατρικές νόσους. Η μείζων καταθλιπτική διαταραχή συμβαίνει στο 50-60% των ασθενών με διαταραχή πανικού. Στο ένα τρίτο μάλιστα αυτών το καταθλιπτικό επεισόδιο προϋπάρχει της διαταραχής πανικού. Ένα μέρος των ασθενών με διαταραχή πανικού έχουν συνοσηρότητα με διαταραχή από χρήση ουσιών. Οι ασθενείς αυτοί αυτοθεραπεύονται συνήθως με αλκοόλ, βενζοδιαζεπίνες, κάνναβη, κοκαίνη, και άλλους παράγοντες. Η συνοσηρότητα με άλλες αγχώδεις διαταραχές είναι επίσης συχνή, όπως με κοινωνική φοβία (15%-30%), ψυχαναγκαστική-καταναγκαστική διαταραχή (8%-10%), ειδική φοβία (10%-20%) και γενικευμένη αγχώδη διαταραχή (25%). Αυξημένος επίσης κίνδυνος αυτοκτονίας βρέθηκε σε μη επιπεπλεγμένους ασθενείς (7%) και το ποσοστό αυτό είναι σημαντικά μεγαλύτερο σε διαταραχή πανικού με συνοσηρότητα κάποιας ψυχιατρικής διαταραχής.

Με ποιες σωματικές καταστάσεις μοιάζει η διαταραχή πανικού ?

Αγχος από γενική ιατρική κατάσταση, όπως θυροειδική νόσο, νόσο παραθυροειδών αδένων, καρδιακές αρρυθμίες, νόσος στεφανιαίας αρτηρίας, φαιοχρωμοκύτωμα, υπογλυκαιμία, ίλιγγος, πρόπτωση μιτροειδούς.

Με ποιες ψυχικές καταστάσεις μοιάζει η διαταραχή πανικού ?

Αγχος από χρήση ή απόσυρση από ουσίες, κοινωνική φοβία (περιστασιακές και όχι αιφνίδιες κρίσεις πανικού συνδεόμενες με κοινωνικές συναντήσεις), ειδική φοβία (κρίση πανικού φειλόμενη σε κάποια κατάσταση ή αντικείμενο), ψυχαναγκαστική-καταναγκαστική διαταραχή (κρίσεις πανικού οφειλόμενες σε έκθεση στο φοβικό αντικείμενο της ιδεοληψίας), μετατραυματική από στρες διαταραχή (κρίσεις πανικού οφειλόμενες σε ερέθισμα που σχετίζεται με το τραυματικό γεγονός), καταθλιπτικές διαταραχές, ψυχωτικές διαταραχές, όπως σχιζοφρένεια, διαταραχή αποπροσωποποίησης, σωματόμορφες διαταραχές, διαταραχές προσωπικότητας.

Πως αντιμετωπίζεται η διαταραχή πανικού ?

Η θεραπεία περιλαμβάνει γνωσιακή – συμπεριφορική θεραπεία και φαρμακοθεραπεία. Στις απλές θεραπευτικές δοκιμές η άμεση ανταπόκριση κυμαίνεται από 50% έως 60%. Οι συχνότητες αυτές αυξάνονται με τις στρατηγικές ενίσχυσης της θεραπείας. Οι θεραπείες με σκοπό την άμεση ανταπόκριση περιλαμβάνουν τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, τις υψηλής ισχύος βενζοδιαζεπίνες, και τους εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης, όπως φλουοξετίνη (Ladose), παροξετίνη (Seroxat), σερταλίνη (Zoloft) και φλουβοξαμίνη (Dumyrox).

Πλήρης ύφεση των κρίσεων πανικού με τα αντικαταθλιπτικά συνήθως απαιτεί 4 έως 12 εβδομάδες θεραπείας. Η θεραπεία συνήθως συνιστάται για τουλάχιστον 6 μήνες ώστε να προληφθεί η πρώιμη υποτροπή. Δυστυχώς η θεραπεία της οξείας φάσης δεν οδηγεί συνήθως σε μακροχρόνια ύφεση. Σε επανέλεγχο μετά από 1 έως 4 χρόνια μετά την αντιμετώπιση της οξείας φάσης με ιμιπραμίνη βρέθηκε ότι το 80% των ασθενών είχαν συμπτώματα. Σε επανέλεγχο μετά από 3 χρόνια αντιμετώπισης της οξείας φάσης με διαζεπάμη, αλπραζολάμη ή εικονικό φάρμακο, 60% έδειξαν εξακολούθηση των συμπτωμάτων. Συνεπώς, η θεραπεία συντήρησης πιθανόν να ενδείκνυται για πολλούς ασθενείς με διαταραχή πανικού. Θα πρέπει να εξετάζονται σε αραιά διαστήματα ώστε να μειώνεται η δόση στα ελάχιστα εκείνα επίπεδα στα οποία ο ασθενής είναι ασυμπτωματικός.