Γράφει η Ελένη Βασιλειάδου – Ψυχολόγος
Είναι απόλυτα φυσικό, κατά περιπτώσεις, να υπάρχουν σκέψεις που στριφογυρίζουν ξανά και ξανά μέσα στο μυαλό μας. Ανησυχούμε ότι μπορεί να είπαμε σε κάποιον κάτι που δεν έπρεπε ή μετανιώνουμε κάποιο λάθος που πιθανά να κάναμε. Είναι επίσης φυσικό κάποιες φορές να εμπλακούμε τόσο πολύ με μια ταινία, ένα τραγούδι ή ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι που μπορεί να απασχολεί τη σκέψη μας για μεγάλα χρονικά διαστήματα χωρίς να μπορούμε να το ελέγξουμε. Ίσως κάποιες φορές αισθανόμαστε ότι τέτοιου είδους σκέψεις συνωστίζονται στο κεφάλι μας και δεν αφήνουν χώρο σε άλλες, περισσότερο παραγωγικές, να αναπτυχθούν. Ευτυχώς υπάρχουν τρόποι να βάλουμε σε τάξη αυτό το νοητικό χάος.
Ως εμμονή χαρακτηρίζεται μια ανεπιθύμητη σκέψη την οποία θα θέλαμε, αλλά δεν μπορούμε να ελέγξουμε. Συχνά, οι σκέψεις αυτές ακολουθούνται από παρορμητικές πράξεις (καταναγκασμούς) τις οποίες το άτομο δεν θέλει να εφαρμόσει αλλά του είναι δύσκολο αντισταθεί. Για παράδειγμα κάποιος που έχει σκέψεις αμφιβολίας θα νιώσει ανακούφιση μόνο όταν αναβοσβήσει το διακόπτη του ρεύματος εννέα φορές. Όταν αυτές οι εμμονές καταλήγουν να επηρεάζουν την καθημερινή λειτουργικότητα του ατόμου μιλάμε για μια μορφή διαταραχής άγχους, την ψυχαναγκαστική καταναγκαστική διαταραχή, η οποία χρήζει ιδιαίτερης αντιμετώπισης.
Πιθανόν να έχετε παρατηρήσει ότι οι εμμονικές μας σκέψεις επιδεινώνονται σε περιόδους που είμαστε περισσότερο στρεσαρισμένοι. Όταν για παράδειγμα αντιμετωπίζουμε προβλήματα στη σχέση μας ή στη δουλειά μας, όταν έχουμε προγραμματίσει κάτι και τα πράγματα δεν πάνε όπως ακριβώς τα είχαμε σχεδιάσει ή όταν δεν μας φτάνει ο χρόνος.
Βασισμένο στην έρευνα της Sheilla Woody για την αντιμετώπιση των ήπιων και περιστασιακών συμπτωμάτων άγχους που δεν συνιστούν ψυχική διαταραχή διαμορφώθηκε ένα μοντέλο τεσσάρων βημάτων εξαιρετικά βοηθητικό για τις καθημερινές μας εμμονές:
1. Αναγνωρίστε τις στρεσογόνες πηγές στη ζωή σας. Τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στη ζωή μας που μας δυσκολεύει; Είχαμε κάποια σημαντική απώλεια; Περνάμε δύσκολη φάση στη δουλειά; Έχουν περιοριστεί τα οικονομικά μας; Ξεκινάμε λοιπόν κάνοντας μια λίστα με όλους τους στρεσογόνους παράγοντες που είναι παρόντες τη δεδομένη στιγμή, ανεξάρτητα με το πόσο μικροί ή μεγάλοι μοιάζουν να είναι.
2. Μάθετε κάποιες βασικές τεχνικές χαλάρωσης. Η πιο απλή μορφή χαλάρωσης περιλαμβάνει εναλλαγές σφιξίματος και χαλάρωσης όλων των μυών του σώματος προοδευτικά, από την κορυφή του κεφαλιού μέχρι τις άκρες των δακτύλων. Ο έλεγχος της αναπνοής είναι επίσης πολύ σημαντικός για να καταφέρουμε να χαλαρώσουμε ενώ και η φαντασίωση ήρεμων και γαλήνιων σκηνών λειτουργεί και αυτή αποτελεσματικά.
3. Μάθετε να διαχειρίζεστε το ενδοπροσωπικό στρες. Σύμφωνα με τους ερευνητές αυτή ακριβώς η μορφή άγχους είναι που μας ταλαιπωρεί περισσότερο. Αν ενισχύσουμε την ικανότητά μας να διαχειριζόμαστε την κριτική, αν μάθουμε να επιλύουμε συγκρούσεις, αν γίνουμε περισσότερο διεκδικητικοί, καθώς και αν αλληλεπιδρούμε με ειλικρίνεια στις σχέσεις μας παρά να φοβόμαστε για τις απόψεις και τα πιστεύω μας, τότε θα αυξηθεί σημαντικά η αίσθηση ελέγχου που επιζητούμε.
4. Διαχειριστείτε αποτελεσματικά το χρόνο σας. Όσο πιο καλή διαχείριση χρόνου κάνουμε, τόσο πιο επιτυχημένα θα γίνουν τα πράγματα που πρέπει να γίνουν, και κατά συνέπεια, τόσο λιγότερο θα νιώθουμε ότι μένουμε πίσω ή ότι αποτυγχάνουμε.
Όσο ενοχλητικές κι αν είναι, λοιπόν, αυτές οι καθημερινές εμμονές που εισβάλουν στο μυαλό μας και διεκδικούν το μεγαλύτερο μέρος της προσοχής μας, τα παραπάνω βήματα αποδεικνύονται πολύ αποτελεσματικά στην ανάκτηση της αίσθησης ελέγχου που χρειαζόμαστε άλλοι περισσότερο και άλλοι πιο λίγο. Όπως και να έχει κάθε ένας από εμάς θα μπορούσε να ωφεληθεί από την εφαρμογή τους.