Γράφει ο Γεώργιος Χλαπουτάκης – Καρδιολόγος
Οι θεραπευτικές μέθοδοι που διαθέτουμε για την αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης είναι κυρίως δύο: α) η φαρμακευτική αγωγή και β) η αλλαγή του τρόπου ζωής.
Η μέθοδος που θα επιλέξει ο ιατρός εξαρτάται από το επίπεδο της μεγάλης και της μικρής πίεσης του ασθενούς καθώς και από τους παράγοντες κίνδυνου, την ενδεχόμενη ύπαρξη μεταβολικού συνδρόμου και την ύπαρξη βλαβών σε όργανα στόχους (αμφιβληστροειδής ματιού, νεφρός, μυοκάρδιο).
Η υπέρταση ανάλογα με το ύψος της αρτηριακής πίεσης, κατατάσσεται σε επίπεδα. Στο πρώτο επίπεδο η μεγάλη πίεση κυμαίνεται από 140-159 (η διαφορετικά από το 14 μέχρι το 15,9) . Στο δεύτερο επίπεδο η μεγάλη πίεση κυμαίνεται από το 16 ως το 17,9 και στο τρίτο επίπεδο όταν η μεγάλη πίεση υπερβαίνει το 18. Ανάλογη ταξινόμηση υπάρχει και για τη μικρή πίεση η οποία όμως δεν θα αναφερθεί. Όταν κάποιος έχει τη μικρή πίεση >9 θεωρείται υπερτασικός, ακόμη και αν η «μεγάλη του πίεση» είναι κάτω από το 14.
Το πώς θα διαχειριστούμε τον υπερτασικό ασθενή εξαρτάται από το άτομο που έχουμε μπροστά μας. Γίνεται αυτό που λέμε «εξατομίκευση της θεραπείας». Η κυριότερη παράμετρος που λαμβάνουμε υπ’όψιν μας κατά το σχεδιασμό της θεραπείας είναι η ύπαρξη παραγόντων κινδύνου. Οι παράγοντες κινδύνου είναι οι παρακάτω ( ηλικία >55 για άνδρες, >65 για γυναίκες, κάπνισμα, δυσλιπιδαιμία, κοιλιακή παχυσαρκία, οικογενειακό ιστορικό νόσησης γονέων από καρδιαγγειακή νόσο σε ηλικία μικρότερη από 50-60 ετών, σακχαρώδης διαβήτης): Έτσι ένας ασθενής που βρίσκεται στο στάδιο υπέρτασης 1 ή 2 κατηγοριοποιείται στις παρακάτω κατηγορίες:
i. Αν δεν έχει κανένα παράγοντα κινδύνου. Σε αυτή την περίπτωση ο ιατρός μπορεί να περιμένει αρκετούς μήνες μέχρι να συνταγογραφήσει φαρμακευτική αγωγή. Οι αρχικές του συστάσεις είναι αλλαγή του τρόπου ζωής, άσκηση και βελτίωση της διατροφής.
ii. Αν έχει 1-2 παράγοντες κινδύνου. Σε αυτόν ο ιατρός θα συστήσει αλλαγή του τρόπου ζωής, αλλά θα περιμένει λιγότερο χρονικό διάστημα λίγες εβδομάδες. Οι περισσότεροι από αυτούς θα καταλήξουν να λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή.
iii. Όσοι έχουν >3 παράγοντες κινδύνου. Η έναρξη της φαρμακευτικής αγωγής πρέπει να είναι άμεση.
iv. Όσοι έχουν βλάβη σε όργανα στόχους ή μεταβολικό σύνδρομο. Αυτή είναι μια ομάδα πολύ υψηλού κινδύνου. Η ανάγκη για φαρμακευτική αγωγή είναι άμεση ΠΡΟΣΟΧΗ ακόμα και σε υψηλά φυσιολογικά επίπεδα αρτηριακής πίεσης όπως 135/85. Προτεραιότητα αποτελεί η προστασία των ζωτικών οργάνων του ασθενούς .
Πώς μπορεί ένας υπερτασικός να ρυθμίσει την πίεσή του χωρίς φάρμακα;
Αυτό δεν είναι εφικτό για όλους τους ασθενείς. Οι υποψήφιοι για αυτή τη μέθοδο είναι οι υπερτασικοί ασθενείς επιπέδου 1 χωρίς παράγοντες κινδύνου (βλέπε προηγούμενη ενότητα) μπορεί κάλλιστα να ρυθμιστεί με παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής του. Έτσι απαιτείται
i. Μείωση του σωματικού βάρους. Έχει διαπιστωθεί ότι μόνο και μόνο μείωση του βάρους κατά 10 κιλά μπορεί να ρυθμίσει την αρτηριακή υπέρταση.
ii. Μείωση της κατανάλωσης αλατιού.
iii. Μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ, σε περίπτωση που γίνεται κατάχρηση.
iv. Αύξηση της σωματικής δραστηριότητας
Η καλύτερη άσκηση είναι το περπάτημα. Για να υπάρχουν οφέλη από αυτό πρέπει να ακολουθείτε ένα πρόγραμμα τουλάχιστον 30 λεπτά περπατήματος καθημερινά. Στο σημείο αυτό να τονίσουμε ότι οι υπερτασικοί δεν πρέπει να υποβάλλονται σε έντονη σωματική δραστηριότητα (έντονα αθλήματα) τουλάχιστον μέχρι να ρυθμιστεί η αρτηριακή του πίεση.
v. Αύξηση της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών και ειδικότερα αυτών που περιέχουν υψηλές συγκεντρώσεις καλίου όπως το πορτοκάλι , η μπανάνα και τα λαχανικά.
vi. Αύξηση κατανάλωσης ψαριού και ιδιαίτερα λιπαρών ψαριών όπως η σαρδέλα. Επιπρόσθετα μπορούν να ληφθούν συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν ιχθυέλαιο (μουρουνόλαδο ).
vii. Χρήση υποκατάστατων άλατος όπως το χλωριούχο κάλιο.
viii. Μείωση κατανάλωσης κόκκινου κρέατος και κορεσμένων λιπαρών. Σύσταση για κατανάλωση γαλακτοκομικών με χαμηλά λιπαρά.
Λίγα λογία για τα σύγχρονα φάρμακα
Στο σημείο αυτό θεωρώ ότι πρέπει να δώσουμε λίγα στοιχεία για τα σύγχρονα φάρμακα. Συχνά οι ασθενεί είναι διστακτικοί στο να ξεκινήσουν μια φαρμακευτική αγωγή. « Τα φάρμακα είναι φαρμάκια». Αυτό μπορεί να ίσχυε για τα παλαιότερα σκευάσματα. Σήμερα η επιστήμη έχει προχωρήσει πολύ. Τα σύγχρονα φάρμακα είναι περισσότερο αποτελεσματικά, και έτσι ρυθμίζουν την πίεση με μικρότερη δόση, παρουσιάζουν λιγότερες παρενέργειες, και έχουν αποδείξει ότι προστατεύουν αποτελεσματικά από τις καρδιαγγειακές επιπλοκές της υπέρτασης . Μένει στη κρίση του ιατρού να επιλέξει το κατάλληλο φάρμακο για το συγκεκριμένο ασθενή έτσι ώστε ο τελευταίος να αποκομίσει τα μέγιστα οφέλη. Επιπρόσθετα υπάρχουν φάρμακα που πέρα από τη ρύθμιση της υπέρτασης προσφέρουν μια σημαντική προστασία από την εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη με την πάροδο της ηλικίας.
Πέρα από τα φάρμακα
Σε περίπτωση που η φαρμακευτική αγωγή αποτύχει να ρυθμίσει της αρτηριακή πίεση ενός ασθενούς, η σύγχρονη επιστήμη διαθέτει επιπλέον όπλα για την αντιμετώπισή της.
Μια νέα τεχνική που ήδη εφαρμόζεται στο Ιπποκράτειο νοσοκομείο Αθηνών είναι ο καυτηριασμός των νεφρικών αρτηριών. Στην τεχνική αυτή μπαίνουν με ειδικό σύρμα σε αρτηρία ψηλά στο μηρό του ασθενούς και κατευθύνονται στη νεφρική αρτηρία. Εκεί προκαλούν βλάβες μέσω θερμότητας στο τοίχωμα του αγγείου καταστρέφοντας ουσιαστικά τις νευρικές ίνες που περνούν εντός του. Η τεχνική αυτή έχει βρεθεί ότι επιβραδύνει σημαντικά την καταστροφή των νεφρών σε ασθενείς που ήδη έχουν εμφανίσει μια ήπια νεφρική ανεπάρκεια λόγω της αρτηριακής υπέρτασης.
Μια άλλη τεχνική είναι η εμφύτευση ειδικού βηματοδότη στις καρωτίδες του ασθενούς όπου βρίσκονται τα όργανα (καρωτιδικοί βολβοί) με τα οποία ο οργανισμός στέλνει σήματα για τη ρύθμισης της αρτηριακής πίεσης. Η τεχνική αυτή απαιτεί χειρουργική επέμβαση και η εφαρμογή της γενικά τείνει να περιοριστεί σημαντικά.
