Γράφει ο Γεώργιος Σακελλαρίου – Χειρουργός / Χειρουργός Ενδοκρινών Αδένων
Όζοι είναι ογκόμορφοι σχηματισμοί εντός του θυρεοειδούς αδένα. Θα μπορούσαμε να τους παρομοιάσουμε με τους ρόζους στο ξύλο, με τα σφαιρίδια, από αλεύρι, που παραμένουν αδιάλυτα στο αλευρόνερο ή με τα αμύγδαλα, που βρίσκονται στο χαλβά.
Η αιτιολογία της δημιουργίας τους είναι εν πολλοίς άγνωστη. Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι αποτέλεσμα αυτοάνοσου διαδικασίας.
Ο αριθμός τους ποικίλει, από ένα μέχρι και αρκετούς, ευρισκομένους στον έναν ή και στους δύο λοβούς του αδένα. Το μέγεθός τους ποικίλει από μερικά χιλιοστά έως και αρκετά εκατοστά. Επίσης, το περιεχόμενο τους μπορεί να είναι συμπαγές, κυστικό ή και μικτής υφής.
Τα πιο βασικά σημεία, που λαμβάνονται υπόψη, για την επιλογή ανάμεσα στη φαρμακευτική ή στην εγχειρητική αντιμετώπιση των όζων, συνοψίζονται παρακάτω:
Όσον αφορά τους καλοήθεις όζους, ένα βασικό κριτήριο είναι το μέγεθος των όζων. Υπάρχουν δύο «σχολές» αντιμετώπισης των μικρών σε μέγεθος όζων (μέχρι 1 εκατοστό). Η μία δίδει θεραπεία και η άλλη όχι, συστήνοντας συστηματική παρακολούθηση. Η θεραπεία, όπου δίδεται, περιλαμβάνει τη χορήγηση θυροξίνης. Η δόση είναι τέτοια, ούτως ώστε ο θυρεοειδής αδένας να είναι πρακτικά «εκτός λειτουργίας» (δηλαδή να μένει εκτός άξονα υπόφυσης –θυρεοειδούς) και η ορμονική ρύθμιση να γίνεται αποκλειστικά μέσω της φαρμακευτικής θεραπείας. Η φαρμακευτική θεραπεία, όταν εφαρμόζεται σε όζους μέχρι 5 χιλιοστά οδηγεί, πολλές φορές, σε μείωση του μεγέθους τους ή ακόμη και στην εξαφάνισή τους. Όζοι από 6 χιλιοστά έως 1 εκατοστό, η θεραπεία αυτή άλλες φορές τους συρρικνώνει ή/και τους εξαλείφει και άλλες όχι. Σε κάθε περίπτωση, αυτή η κατηγορία των μικρών όζων χρειάζεται παρακολούθηση, τόσο με υπερηχογράφημα του θυρεοειδούς, όσο και με εξετάσεις αίματος.
Σε περίπτωση καλοήθους όζου μεγαλύτερου του 1 εκατοστού, θα μπορούσε να τεθεί το ερώτημα, πότε θα χειρουργηθεί αυτός ο όζος; Κατά την γνώμη μου, η χειρουργική επέμβαση είναι η ενδεδειγμένη αντιμετώπιση όλων των όζων, που είναι μεγαλύτεροι του 1 εκατοστού και συνίσταται, σε ολική ριζική αφαίρεση του θυρεοειδούς. Η εμπειρία μου έχει δείξει, πως οποιαδήποτε φαρμακευτική θεραπεία, σε αυτά ή μεγαλύτερα μεγέθη, δεν μπορεί να βοηθήσει ουσιαστικά.
Θα πρέπει εδώ να τονίσουμε, ανεξαρτήτως μεγέθους του/των όζων χειρουργική εξαίρεση του αδένα, μπορεί να γίνει, σε οποιαδήποτε περίπτωση, κρίνει ο ενδοκρινολόγος.
Η βιοψία δια βελόνης FNA, είναι μια, εν πολλοίς, αμφιλεγόμενη εξέταση. Σε περιπτώσεις ευμεγέθους όζου ή πολλαπλών όζων, η εξέταση δεν έχει μεγάλη σημασία μια και η θεραπεία είναι η χειρουργική. Αντιθέτως, βοηθάει τα μέγιστα σε μικρούς στο μέγεθος όζους, που υπάρχει έστω και υποψία κακοήθειας.
Προφανώς, η χειρουργική αφαίρεση του θυρεοειδούς είναι, η μόνη θεραπεία, στις περιπτώσεις κακοήθειας ή υποψίας κακοήθειας. Θα πρέπει να έχουμε πάντοτε υπ’ όψιν, ότι μονήρης (ένας) όζος σε άνδρα, έχει τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να είναι κακοήθης από ότι ο ίδιος όζος σε γυναίκα.
Εδώ, θα πρέπει να γίνει ιδιαίτερη μνεία στην θυρεοειδίτιδα Hashimoto (Χασιμότο), της οποίας τόσο η υπερηχογραφική, όσο και η ιστοπαθολογική εικόνα ομιλούν για μικροοζώδη διαμόρφωση της υφής του αδένα, δηλαδή χωρίς την ύπαρξη πραγματικών όζων, πλην ορισμένων εξαιρέσεων. Η θυρεοειδίτιδα αυτή, επιφέρει προϊόντος του χρόνου, καταστροφή του αδένα, με αποτέλεσμα την έκπτωση της λειτουργίας αυτού. Έτσι, η θεραπεία στην πλειονότητα των περιπτώσεων (> 95%) είναι φαρμακευτική και είναι θεραπεία υποκατάστασης με χορήγηση θυροξίνης. Εξαίρεση υπάρχει, όταν η θυρεοειδίτιδα αυτή συνοδεύεται από ευμεγέθη όζο, κακοήθεια ή υπερλειτουργία του αδένα, όπου η θεραπεία, εκτός από φαρμακευτική, μπορεί να είναι και χειρουργική.
