Γράφει ο Ευάγγελος Ζουμπανέας – διαιτολόγος/διατροφολόγος
Οι παράλογες διατροφικές συνήθειες δυστυχώς για τους περισσότερους ανθρώπους πηγάζουν από τη νεαρή ηλικία. Πολύ συχνά εμείς οι επιστήμονες διατροφολόγοι έχουμε κληθεί να αντιμετωπίσουμε τη δυσάρεστη κατάσταση όπου ο παχύσαρκος γονιός φέρνει το υπέρβαρο παιδί του για να αδυνατίσει δίχως να αντιλαμβάνεται ότι πρωταρχικό πρόβλημα που χρειάζεται να αντιμετωπισθεί είναι ο ίδιος και σε δεύτερο βαθμό το θέμα του παιδιού που στην κυριολεξία αντιγράφει αυτό που βλέπει στην καθημερινότητά του.
Για να καταφέρει ένα άτομο που αντιμετωπίζει δυσκολίες στην ποσότητα φαγητού που καταναλώνει οφείλει να αντιμετωπίσει η διατροφή του να ξεκινήσει σχεδόν πάλι από το μηδέν. Κι αν όχι από το μηδέν, έστω με βάση τη συχνότητα και την ποικιλία των γευμάτων ενός παιδιού στην ηλικία των τριών με τεσσάρων ετών. Είναι η ηλικία όπου οι γονείς έχουν ίσως την τελευταία ευκαιρία για να διδάξουν μια σειρά από σωστές διατροφικές συνήθειες στο παιδί τους. Να το διδάξουν όχι με τα «πρέπει» αλλά με την ατομική τους συμπεριφορά θέτοντας πρώτοι το σωστό παράδειγμα. Οι γονείς με την προσωπική τους συμπεριφορά και με τις διατροφικές επιλογές που κάνουν γύρω από το τραπέζι είναι απολύτως υπεύθυνοι για τις διατροφικές επιλογές που θα μεταλαμπαδεύσουν στα παιδιά τους.
Αυτή η ηλικία μεταξύ τριών και τεσσάρων ετών είναι η πρώτη περίοδος όπου το παιδί έχει καλλιεργήσει τη δεξιότητα της ομιλίας και μέσω αυτής μπορεί να εκφράζει ανοιχτά τα συναισθήματά του και τις προτιμήσεις του. Επιπλέον αν έχει την τύχη να τρέφεται σωστά με μικρά και τακτικά γεύματα διαθέτει και την ικανότητα να πει «φτάνει» ακόμα και αν μπροστά του προβάλει θεσπέσιο το πιο νόστιμο φαγητό του κόσμου. Θυμηθείτε ή ρωτήστε πως είναι η διατροφή ενός παιδιού μεταξύ τριών με τεσσάρων ετών. Το πρωί το γάλα, αργότερα στο σπίτι ή στο παιδικό σταθμό το πρωινό του, έπειτα από δυο ώρες το μεσημεριανό του, το απόγευμα το γιαούρτι του με κάποιο φρούτο ή με ένα χυμό και τέλος το βραδινό του. Πέντε γεύματα το λιγότερο που του δίνουν την ικανότητα να μπορεί να πει «φτάνει».
Στη συνέχεια με το που πάει στο σχολείο αρχίζουν όλες οι αρνητικές επιρροές όπως το να πίνει βιαστικά ένα ποτήρι γάλα και να φεύγει χωρίς πρωινό ενώ στη συνέχεια να επιδίδεται στο κυλικείο του σχολείου σε κάθε ανούσια πλαστική τροφή. Είναι ακριβώς η στιγμή που αν δεν έχει από πριν ενσωματωμένη στο μυαλό του μια ορθή διατροφική παιδεία, θα περάσει μια ζωή γεμάτη από λιπαρές και ανούσιες τροφές που θα διαταράσσουν σιγά σιγά όλες τις ισορροπίες που είχε έως τώρα.
Είναι σημαντικό λοιπόν για κάθε άτομα να πετύχει μια αρμονική συνύπαρξη με την τροφή. Οι επιλογές θα πρέπει να γίνονται με βάση εκείνο το είδος της «τροφής που δεν διαχωρίζεται με κριτήριο τις θερμίδες αλλά με κριτήριο τη θρεπτική της περιουσία». Όταν μια τροφή προσφέρει διαρκώς μια ποικιλία από θρεπτικά συστατικά τότε ο οργανισμός ως ανταμοιβή θα τα αξιοποιήσει για να χτίσει και να διατηρήσει τις ισορροπίες του σώματος και του νου. Ένα συχνό παράδειγμα που χρησιμοποιώ για να εξηγήσω τη σημασία της διαφορετικότητας κάθε τροφής απέναντι στο κλασικό ερώτημα «αν παχαίνει ή δεν παχαίνει» είναι το ακόλουθο: «δυο κουταλιές της σούπας με μίγμα ξηρών καρπών και ξερών φρούτων μπορεί να έχουν τις ίδιες θερμίδες με ένα κρουασάν αλλά η διαφορά τους είναι ότι οι θερμίδες από το μίγμα θα αξιοποιηθούν μέσω της μεταφοράς και αξιοποίησης στο σώμα όλων των θρεπτικών συστατικών που περιέχουν όπως βιταμίνες, μέταλλα, αμινοξέα, απαραίτητα λιπαρά οξέα κτλ. ενώ οι θερμίδες από το κρουασάν θα αποθηκευτούν με τη μορφή λίπους στη κοιλιά ή στην περιφέρεια.
Για άτομα που έχουν μια αποδεδειγμένα διαταραγμένη σχέση με το φαγητό και που έχουν ακολουθήσει πολύ αυστηρά και υποθερμιδικά προγράμματα διατροφής οι οδηγίες είναι σαφείς: εφάρμοσε αυτό το διαιτολόγιο και μην παρεκκλίνεις ούτε μια μπουκιά παραπάνω. Η θεραπεία των ατόμων που πάσχουν από κάποια διατροφική διαταραχή επιβάλει περίπου το αντίθετο. «Φάε πρώτα όλα αυτά που χρειάζεται το σώμα σου για να επανακάμψει τις ισορροπίες του κι έπειτα φάε ότι άλλο θέλεις». Για παράδειγμα αν θέλεις να φας ένα γλυκό το απόγευμα, φάε πρώτα το φρούτο σου και το σνακ κι έπειτα φάε και το γλυκό. Στη συνέχεια είτε δεν θα χρειασθείς το γλυκό ή θα φας ακριβώς όσο χρειάζεσαι για να το απολαύσεις διαφεύγοντας τον κίνδυνο να προσθέσεις δεύτερη και τρίτη μερίδα που θα σε οδηγήσει σε βουλιμικό επεισόδιο, ενοχές, δίαιτα, στέρηση και πάλι από την αρχή. «Μεταξύ των επιλογών να φάω λιγότερο από αυτό που ξέρω ότι μου κάνει καλό για να φάω το γλυκό ή να τα φάω και τα δύο επιλέγουμε πάντα το περισσότερο». Καλύτερα περισσότερο διασφαλίζοντας τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται ο διαταραγμένος οργανισμός παρά τη στέρηση που θα οδηγήσει κατευθείαν σε μια νέα υποτροπή της διατροφικής διαταραχής. Άλλωστε όσοι το έχουν δοκιμάσει να στερηθούν μια πιο χρήσιμη τροφή για να φάνε μια άλλη γνωρίζουν πολύ καλά τις συνέπειες αυτής της τακτικής. Περισσότερο βάρος, αυξημένες ενοχές, επιπλέον δίαιτα, μεγαλύτερη απόγνωση, διαιώνιση της διαταραχής.
